Uitgelogd

U bent succesvol uitgelogd.

De financiële gevolgen van samenwonen

Hoe zit het financieel en fiscaal als je gaat samenwonen? Of het nu de eerste of tweede keer is, in een huur- of koophuis, je wilt het wel goed geregeld hebben. We zetten op een rij wat de gevolgen zijn voor zaken als pensioen, belasting en verdeling van vermogen. En hoe je afspraken kunt vastleggen.

 

Eigen inkomen en vermogen bij samenwonen

Samenwoners houden in principe allebei hun eigen inkomen en vermogen, tenzij ze anders vastleggen. Zonder afspraken op papier blijven jullie geldstromen gescheiden en zijn partners niet aansprakelijk voor elkaars schulden.
 
Het is natuurlijk wel verstandig om onderling wat dingen vast te leggen, zoals jullie bezittingen en schulden. En om goede afspraken te maken over gemeenschappelijke uitgaven, bijvoorbeeld op basis van ieders inkomsten. Het kan handig zijn om allebei een deel van je inkomen op een gezamenlijke rekening te storten.
 
Elke partner heeft alleen recht op het vermogen dat deze partner zelf heeft ingebracht op de gezamenlijke rekening. Komt één van de partners in aanraking met een schuldeiser? Dan kan deze zich op het vermogen op de gezamenlijke rekening verhalen, maar in principe alleen op het deel van de partner met schulden.
 

Verschillende vormen van partnerschap

Wat is de situatie als jullie niets formeel vastleggen? En wanneer is het verstandig om jullie afspraken wel formeel op papier te zetten? We beschrijven hieronder hoe afspraken over samenwonen kunnen worden vastgelegd.

  1. Samenleven zonder samenlevingscontract

    Misschien willen jullie het eerst eens rustig aankijken en starten met samenwonen zonder iets op papier te zetten. Op een later moment kunnen jullie natuurlijk nog van alles vastleggen. Alleen gebeurt dit dan vaak niet meer en dat kan vervelende consequenties hebben als jullie besluiten uit elkaar te gaan.
     
    Let op: er zijn gevallen waarin de Belastingdienst samenwoners als fiscaal partners aanmerkt, ook als jullie dit niet zelf hebben geregistreerd. Bijvoorbeeld als jullie samen een kind hebben of ten minste een van jullie is aangemeld voor partnerpensioen.

  2. Samenlevingscontract

    In een samenlevingscontract kunnen jullie veel zaken regelen rondom samenwonen en, in het slechtste geval, uit elkaar gaan. Bijvoorbeeld:
    • hoe jullie vaste lasten verdelen
    • gezamenlijk spaargeld
    • van wie welke spullen zijn
    • wat er met het huis en spullen gebeurt als jullie uit elkaar gaan
    • of er sprake is van alimentatie
    • wat er gebeurt als een van de partners komt te overlijden, is er dan recht op nabestaandenpensioen?
    Een samenlevingscontract regelt niet jullie afspraken rondom erven. Daarvoor moet een testament worden opgesteld. Dat kan extra relevant zijn als jullie kinderen hebben.

  3. Huwelijk

    Het huwelijk is de meest uitgebreide vorm waarin zaken rondom samenwonen en -leven geregeld worden. Van pensioen tot vermogensverdeling; binnen de huwelijkse voorwaarden wordt het allemaal vastgelegd. Een testament is nog wel nodig om te bepalen hoe jullie nalatenschap wordt verdeeld.

  4. Geregistreerd partnerschap

    Eigenlijk zijn er juridisch weinig verschillen tussen geregistreerd partnerschap en een huwelijk, er ontbreekt bij wijze van spreken alleen een bruiloft. Zo worden jullie automatisch elkaars erfgenamen en hebben jullie recht op elkaars pensioen via het partnerpensioen. 
     
    Vergeleken met een huwelijk kunnen jullie wel makkelijker uit elkaar, zonder rechter (tenzij jullie minderjarige kinderen hebben). Je kunt ook geregistreerd partners zijn zonder samen te wonen.
     
    Een punt van aandacht: in het buitenland wordt een geregistreerd partnerschap soms niet erkend, dus hou daar rekening mee als jullie voor langere tijd in het buitenland (gaan) wonen.
 

Samenwonen en belasting

Samenwoners zijn niet direct fiscaal partners en hoeven dus niet automatisch samen belastingaangifte te doen. Mochten jullie wel kiezen voor fiscaal partnerschap, dan kan dat voordelen hebben. Jullie kunnen vermogen en aftrekposten verdelen en dat kan voordelig uitpakken.
 
Jullie zijn fiscaal partner als jullie getrouwd zijn, geregistreerd partners zijn of bijvoorbeeld beiden eigenaar zijn van jullie koophuis. Net als in de uitzonderingsgevallen die eerder zijn benoemd. Handig om te weten: ook als jullie pas een deel van een fiscaal jaar geregistreerd zijn als fiscaal partner, kunnen jullie ervoor kiezen om over het gehele jaar samen belastingaangifte te doen.

Samenwonen en pensioen

Samenwoners kunnen niet automatisch aanspraak maken op elkaars pensioen. Daarvoor moeten jullie elkaar aanmelden voor het partnerpensioen: als een van de partners overlijdt, ontvangt de ander dan maandelijks pensioen. Een voorwaarde is wel dat jullie kunnen aantonen dat jullie samenwoonden, via een notarieel vastgelegd samenlevingscontract.

 

Wat gebeurt er als jullie uit elkaar gaan en niets hebben vastgelegd?

Als jullie de financiën strikt gescheiden houden, zijn er in principe weinig problemen. Maar als bijvoorbeeld niet precies duidelijk is van wie het ingebrachte vermogen op de gezamenlijke rekening is, kan dat tot veel discussies leiden. 

Hetzelfde geldt voor de gezamenlijk gekochte inboedel. Maar ook een gestegen of gedaalde waarde van een eigen woning kan een lastig discussiepunt zijn. Kortom, het is verstandig afspraken goed vast te leggen in een samenlevingscontract.

Wat gebeurt er bij overlijden?

Als jullie gaan samenwonen, worden jullie niet automatisch elkaars erfgenamen. Ook niet als jullie heel lang samenwoonden en als jullie een samenlevingscontract hebben. In dat geval gaat de erfenis naar de wettelijke erfgenamen: eerst kinderen (als die er zijn), dan ouders, broers, zussen of andere wettelijke erfgenamen.
 
Als jullie vermogen aan elkaar willen nalaten, regel dat dan expliciet in een testament. Het erven van een woning kan trouwens alleen via een testament. Een notaris kan je vertellen welke optie het beste bij jullie past.
 

Samenwonen in de koopwoning van je partner

Ga je samenwonen in de koopwoning van je partner? Waarschijnlijk wil je dan bijdragen aan de woonlasten. Jullie kunnen daarvoor een huurbedrag afspreken, het woonwaarderingsstelsel op huurwaarde.nl geeft een goede indicatie voor de hoogte. Het huurbedrag is een vergoeding voor woongenot en de eigenaar van de woning betaalt daar geen belasting over.
 
Als jullie niets vastleggen, blijft het inkomen en vermogen gescheiden. Jullie worden ook niet aansprakelijk voor elkaars schulden, zoals bijvoorbeeld voor de hypotheek die de woningeigenaar misschien heeft.
 
Misschien willen jullie op een gegeven moment allebei kunnen profiteren van een mogelijke waardestijging van de woning. Lees meer over de manieren waarop jullie dit kunnen regelen.
 

Extra financiële tips samenwonen

  • Mogelijk krijgen jullie minder of geen toeslagen (zoals huurtoeslag) en minder heffingskorting. Ook als jullie geen fiscaal partners zijn. Check hiervoor de website van de Belastingdienst.
  • Als één van jullie partneralimentatie van een ex-partner ontvangt, valt die misschien weg, ook als jullie geen geregistreerd partners zijn of een samenlevingscontract hebben. 
  • Let bij de aflossing van een studieschuld van een van de partners goed op uit wiens inkomsten/vermogen dit wordt betaald. Anders kunnen later discussies ontstaan wanneer jullie uit elkaar zouden gaan. Daarnaast kan het bedrag dat u moet aflossen op de studieschuld wijzigen omdat DUO rekening kan houden met jullie gezamenlijke inkomen. Geef daarom altijd aan DUO door dat u gaat samenwonen.
Samenwonen kan dus best wat gevolgen hebben voor je financiële en fiscale plaatje. Het is daarom verstandig om samen afspraken vast te leggen, op een manier die bij jullie beiden past.
 

Overleg met een adviseur

Wilt je samen met een adviseur naar je financiën kijken? Of de haalbaarheid van je toekomstdromen, zoals een koophuis of wereldreis, bespreken? Maak eenvoudig een afspraak op een moment dat jou uitkomt.

 

Meer over het regelen van de laatste zaken bij samenwonen

Verder lezen over samenwonen

Alles over samenwonen

Laatste belangrijke zaken regelen